Vanaf 2023 komt er een vergoeding voor het maken van een CTG in de eerste lijn. In de regio Nijmegen hebben veertien verloskundigenpraktijken inmiddels al zes jaar ervaring met deze technologie. Zij werkten mee aan een pilot, die daarna ook een vervolg kreeg in de regio’s Zwolle en Amsterdam. Wat zijn hun ervaringen?

Hoewel verloskundigen tijdens hun opleiding leren hoe ze een CTG moeten maken en de gegevens uitlezen, was deze handeling meestal voorbehouden aan gynaecologen. Als zwangere vrouwen verminderd leven voelen, na een uitwendige versie of bij naderende serotiniteit verwees de verloskundige hen door naar het ziekenhuis voor het maken van een antenataal CTG. Tijdens een studiereis in 2012 met collega’s van de coöperatieve verloskundigen Nijmegen e.o. (CVN) naar onder meer Canada, zag verloskundige Siegrid Hoekstra dat het daar heel normaal was om een CTG in de eerste lijn te maken. Deze zorg dicht bij de cliënt had deels te maken met de lange reisafstanden van veel vrouwen naar het ziekenhuis, maar ook met het belang dat men in Canada hecht aan continuïteit van zorg. We weten immers al jaren dat hoe minder verschillende gezichten een zwangere vrouw ziet gedurende haar zwangerschap en bevalling, hoe hoger zij de zorg waardeert en er minder medische interventies nodig zijn. Canada heeft het systeem daar ook naar ingericht. Die benadering sprak Hoekstra aan: “In Canada zien ze een CTG als fysiologie en niet als pathologie. Ze zien het als een verlengstuk op het maken van een echo. Omdat verloskundigen zelf een CTG kunnen maken, hoeven ze veel minder vaak door te verwijzen naar het ziekenhuis. Daarmee bespaar je niet alleen op dure diagnostiek en reistijd voor de vrouwen, maar het scheelt ook – vaak onnodige – stress. Kortom, een CTG in de eerste lijn draagt direct bij aan een hogere kwaliteit van zorg.”

Werkveld dacht mee

Hoekstra had al aan de wieg gestaan van twee eerdere innovaties die te maken hebben met substitutie van zorg: de twintig-weken-echo en de uitwendige versie bovenpraktijks ingericht in het verloskundig centrum Nijmegen verricht door verloskundigen. Ze wist: het eerste wat je moet doen als je wilt innoveren, is het werkveld mee laten denken. Ze enthousiasmeerde andere verloskundigen binnen de coöperatie om eens na te denken over: zou zo’n model zoals in Canada haalbaar zijn in Nederland? Voor welke indicaties zou je dat kunnen doen? Ze stelde een conceptplan op en besprak dat met VGZ. De verzekeraar was meteen enthousiast en vroeg haar in 2014 om het concept verder uit te werken tot een gedegen plan voor een pilot. Dat deed ze samen met drie andere verloskundigen en Carola Groenen. Een belangrijke vraag die daarin beantwoord moest worden was: welke technologie gaan we gebruiken?

Hoekstra kende de markt vrij goed door een eerder project rond het maken van een CTG in de ambulance en kwam al vrij snel tot de conclusie dat er op dat moment maar één product bestaat waarmee je de data van een CTG kunt uploaden naar de cloud, zodat anderen op afstand real-time of achteraf kunnen meekijken: Sense4Baby. “Dit is bewezen technologie die wereldwijd wordt ingezet en aan de hoogste normen voldoet”, zegt Hoekstra. “Je kunt Sense4Baby ook mobiel gebruiken, want het is speciaal ontwikkeld voor thuismonitoring. Alles wat je nodig hebt zit in een handzaam koffertje. In ons geval was dat handig omdat we van start gingen met drie apparaten en veertien praktijken.”

Kwaliteitsborging

Het team zocht contact met de twee ziekenhuizen in de regio: het Radboudumc en het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis. Omdat het Radboudumc als academisch ziekenhuis ook onderzoek doet, is dit ziekenhuis als primaire partner aangehaakt bij de verdere uitwerking van het plan. Bij de start is er kritisch gekeken naar mogelijke juridische en logistieke problemen. Hoe regelen we bijvoorbeeld dat alleen bevoegde mensen toegang krijgen? Deze voorwaarden waren erg belangrijk voor goede en veilige zorg. Tevens was het goed om te kijken naar de kwaliteit van de zorg. De Academie Verloskunde Maastricht heeft een e-learningmodule ontwikkeld die alle verloskundigen die een CTG gaan maken, moeten doorlopen. Naast de opleiding wordt in de regio Nijmegen de kwaliteit ook geborgd door ieder kwartaal in een gezamenlijke bijeenkomst van gynaecologen en verloskundigen de CTG’s te bespreken.

Minder verwijzingen

Na een voorbereidingstijd van een jaar ging de regio Nijmegen in maart 2015 van start met veertien verlos- kundigenpraktijken en twee ziekenhuizen. Per jaar maken de verloskundigen ongeveer 450 CTG’s voor de drie indicaties. Dat betekent dat er inmiddels al zo’n 2700 CTG’s zijn gemaakt in de regio Nijmegen e.o. In 86 procent van de gevallen bleek het niet nodig om de vrouw door te verwijzen naar het ziekenhuis. Dat vrouwen de substitutie van zorg prettiger vinden, blijkt uit de zeer hoge cliënttevredenheid. In het kader van de pilot wordt de tevredenheid over alle onderdelen van het proces gemonitord. De cijfers variëren van 3,86 tot 3,99 op een schaal van 4. Vertaald naar een rapportcijfer komt dat gemiddeld neer op een 9,4. Hoekstra straalt: “Uiteindelijk doen we het daar natuurlijk voor. We leveren veilige zorg op een doelmatige manier dicht bij de cliënt. Daarmee besparen we als regio kosten. Maar we doen het uiteindelijk voor de moeders. Als zij ons beoordelen met zo’n hoog rapportcijfer, dan kun je alleen maar trots zijn.”

Enthousiast geworden door deze resultaten zijn niet veel later ook de regio’s Zwolle en Amsterdam aangehaakt bij de pilot. En ook daar zijn de evaluaties positief. Hoekstra hoopt dan ook dat veel meer regio’s dit succes zien en kopiëren. “Er is inmiddels een implementatiehandboek gepubliceerd door Onderzoeksgroep Verloskundige Wetenschap Amsterdam UMC (door prof.dr. Verhoeven en drs. Neppelenbroek) waarin alle aspecten zijn beschreven: het effect op de kwaliteit van zorg, de manier waarop je dit in je eigen praktijk en in de regio organiseert, de bedrijfskundige kant en ga zo maar door. Daarmee voorkomen we dat regio’s een wiel uitvinden dat al bestaat. Ze kunnen voortbouwen op de brede ervaringen die inmiddels zijn opgedaan.”

Sense4Baby is een dienst die als all inclusive leaseconstructie aangeboden wordt. Dit houdt in:

  • Vervanging van defecte apparatuur en onderdelen binnen 48 uur Onderhoud, updates en upgrades inbegrepen
  • Prijs inclusief licenties/software
  • Geen afschrijving
  • Integratie met ZIS/EPD mogelijk

Meer weten over een antenataal CTG in de eerste lijn?

Stuur een e-mail naar info@knov.nl of Siegridvk@gmail.com.

Meer weten over Sense4Baby?

Kijk op www.ict.eu/sense4baby/eerstelijn of stuur een e-mail naar sense4baby@ict.nl.